*TAPU İPTAL VE TESCİL
DAVASI
Kanuna aykırı, usulsüz veya yolsuz düzenlendiği iddia edilen tapu kaydının
hukuka uygun hale getirilmesi için tapu iptal ve tescil davası açılır. Kayıt
malikinin vefat etmiş olması halinde dava mirasçılarına karşı açılır. TMK 713/3
e dayalı olarak olağanüstü zamanaşımı nedeniyle açılacak tapu iptal ve tescil
davaları, Hazineye ve ilgili kamu tüzel kişileri aleyhine açılır.
Tapu iptal ve tescil davası şu nedenlere dayalı olarak açılabilir: hukuki
ehliyetsizlik durumu, muris muvazaası (mirastan mal kaçırma) iddiası, imar
uygulamasından kaynaklı hatalar, kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik nedeniyle,
aile konutu nedeniyle, ölünceye kadar bakma sözleşmesi, vekalet görevinin
kötüye kullanılması nedeniyle.
*İZALE-İ ŞUYU
(ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ) DAVASI
Paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz malda; paydaşlığa
son vererek kişisel mülkiyete geçilmesini sağlayan dava çeşididir. Davanın,
paydaşlardan yalnızca biri tarafından açılması mümkündür.
Paydaşların, malın paylaşımı hususunda anlaşmaları ve bu yazılı anlaşmayı
mahkemeye sunmaları halinde bu doğrultuda ortaklığın giderilmesine karar
verilir. Taraflar paylaşımda anlaşamazlarsa; hakim, malın aynen bölünerek
paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi
halinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar
verir. Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı
malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık
artırmayla satışa hükmolunur.
*MEN’İ MÜDAHALE (EL
ATMANIN ÖNLENMESİ) DAVASI
Malına haksız olarak müdahale edilen ve onu kullanmasına engel olunan malikin
bu engellemeyi bertaraf etmek için el atana karşı açtığı dava türüdür.
*ECRİMİSİL (HAKSIZ
İŞGAL TAZMİNATI) DAVASI
Bir malı davacının rızası dışında ve kötüniyetli olarak kullanan, malı geri
verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişiye karşı ecrimisil davası açılır. Bu
dava ile geriye dönük en fazla 5 yıllık işgal tazminatı talep edilebilir.
Tazminatın hesabında kira değeri esas alınarak bilirkişilerce hesap yapılır.
Dava açmadan önce haksız ve kötüniyetle kullanan kişiye durumu bildirmek
gerekir ancak mirasçılar arasında açılan ecrimisil davalarında ihtarname çekme
zorunluluğu yoktur.
*ŞUFA (ÖNALIM) DAVASI
Şufa hakkı diğer bir deyişle önalım hakkı, paylı mülkiyette herhangi bir
paydaşın payını üçüncü kişilere satması halinde diğer paydaşlara söz konusu
payı öncelikle satın alma hakkı veren bir haktır. Medeni Kanun önalım hakkı ile
paydaşlara dava hakkı tanıyarak taşınmazın mevcut paydaşlar arasında kalmasını
hedeflemiştir.
Şufa hakkı ancak paylı mülkiyete tabi taşınmazlarda, sözleşme veya fiilen
paydaşlar arasında taksim yapılmadığı durumlarda, paydaşın payını satın alan
alıcıya karşı dava yolu ile kullanılır. Alıcı, tüm paydaşlara taşınmazı satın
aldığını noter aracılığıyla bildirmek zorundadır. Bildirme yükümlülüğünü yerine
getirmeyen alıcı paydaşların açacağı şufa davası ile muhatap olur.
Tapu kütüğüne şerh verilen bir sözleşmeyle de herhangi bir kişiye önalım hakkı
tanınabilir. Bu durumda taşınmazın satımı halinde şufa hakkı sahibi, sözleşmede
belirtilen sürede ve koşullarla önalım hakkını kullanabilir. Sözleşmede şufa
hakkının kullanılmasına dair koşullar belirtilmemişse taşınmazın üçüncü kişiye
satışına ilişkin koşullar esas alınarak bu hak kullanılabilir.
*KAMULAŞTIRMA-
KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMA
Kamulaştırma usul ve esasları çeşitli kanunlar ile düzenlenmiş olmasına rağmen,
kimi zaman, idare tarafından usul ve esaslara uyulmaksızın, bedeli nakden ve
peşin ödenmeksizin, mülkiyet hakkına müdahalede bulunulduğu (taşınmazlara
kamulaştırılmaksızın el atılması suretiyle, kamu hizmetine ayrıldığı)
görülmektedir. Mülkiyet hakkına müdahale, (taşınmazların kamulaştırılmaksızın
kamu hizmetine ayırma) kamulaştırma işlemleri tamamlanmaksızın taşınmaza
el koyma şeklinde olabileceği gibi, fiili veya imar uygulamaları ile de
olabilmektedir. İşte idarenin usul ve yasalara aykırı olan bu müdahalesi
kamulaştırmasız el atma şeklinde tanımlanmaktadır.
Kamulaştırma Kanunun geçici 6. Maddesine göre yapılacak işlemlerde öncelikle
uzlaşma usulünün uygulanması dava şartı olarak belirlenmiştir.
Kamulaştırılmaksızın el atılan taşınmazların bedellerine ilişkin dava açılmadan
önce uzlaşma usulünün uygulanması gerekmektedir. Aksi takdirde, davanın, dava
şartı yokluğu nedeniyle reddine karar verilecektir.
İdare ve malik arasında uzlaşma sağlanamadığı takdirde, uzlaşma tutanağının
tanzim tarihinden itibaren üç ay içerisinde malik veya idare tarafından bedel
tespiti davası açılabilecektir. Davada bilirkişi incelemesiyle taşınmazın değeri
taşınmazın nitelikleri nazara alınarak belirlenerek, taşınmazın veya hakkın
idare adına tesciline veya terkinine hükmedilir.
*TAPU KAYDININ
DÜZELTİLMESİ DAVASI
Taşınmazların, kadastro tespiti veya tapuya tescili sırasında mülkiyet hakkı sahibinin
adını, soyadı, baba adı gibi kimlik bilgilerinin kayda eksik ya da hatalı
işlenmesi, kayıt düzeltme davalarının kaynağını oluşturur.
*GAYRİMENKUL SATIŞ
VAADİ SÖZLEŞMESİ
Taşınmaz satış vaadi, bir tarafa veya iki tarafa, bir taşınmazın satışına ilişkin
sözleşmesinin yapılmasını istemek hakkı sağlayan bir ön sözleşmedir. Taşınmaz
satış vaadinin resmi şekilde yapılması gerekmektedir. Satış vaadi, sadece satış
sözleşmesinin yapılması için karşı tarafı borç altına sokma yetkisi sağlar.
Tapuya şerh düşülerek üçüncü kişilere karşı da ileri sürülebilir.
*ARSA PAYI KARŞILIĞI
İNŞAAT SÖZLEŞMESİ
Arsa payı inşaat sözleşmesinin tarafları, yüklenici ve arsa payı sahibidir.
Yüklenici, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinde, arsa sahibine karşı
üzerinde ileride kat mülkiyetine çevrilecek bir bina yapmayı taahhüt
etmektedir. Bu sözleşme ile arsa sahibi, kendisine verilecek olan bağımsız
bölümlere isabet eden arsa payını kendi üzerinde bırakarak diğer payları
devretme borcu altına girmektedir. Sözleşme ile yüklenicinin borcu; kendisine
verilecek olan arsa payına karşılık arsa üzerinde bina yapmak ve bağımsız
bölümlerden arsa sahibine ait olanları devretmek şeklindedir.